Warunki kontraktowe FIDIC (ang. Fédération Internationale des Ingénieurs-Conseils) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i powszechnie stosowanych standardów umownych w międzynarodowym i krajowym obrocie budowlanym. Znajdują one zastosowanie w realizacji projektów infrastrukturalnych, inwestycji publicznych oraz skomplikowanych przedsięwzięć budowlanych, zarówno w formule „zaprojektuj i wybuduj”, jak i „wybuduj”.
W artykule wyjaśniamy, czym są procedury FIDIC, jak je stosować w praktyce oraz na co zwracać szczególną uwagę przy ich wdrażaniu na gruncie polskiego prawa.
1. Czym są warunki FIDIC?
FIDIC to wzorce kontraktowe opracowane przez Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów. Najczęściej stosowane w praktyce są:
- Czerwona książka – kontrakt budowlany oparty na projekcie zamawiającego („wybuduj”),
- Żółta książka – formuła „zaprojektuj i wybuduj”,
- Srebrna książka – kontrakt typu EPC/turn-key (pod klucz),
- Zielona książka – kontrakt uproszczony, do mniejszych inwestycji.
W Polsce FIDIC stosuje się przede wszystkim w realizacji projektów finansowanych ze środków publicznych lub unijnych (np. infrastruktura drogowa, kolejowa, wodociągowa).
2. FIDIC a polskie prawo
Warunki FIDIC nie są aktem prawa, ale wzorcem umownym – mają zastosowanie tylko wtedy, gdy strony postanowią je przyjąć. Muszą być zgodne z przepisami Kodeksu cywilnego, a w przypadku zamówień publicznych – również z ustawą Prawo zamówień publicznych (PZP).
W praktyce umowy oparte na FIDIC są często modyfikowane tzw. Szczególnymi Warunkami Kontraktu (SWW), dostosowującymi standard do realiów lokalnych.
3. Najważniejsze elementy procedury FIDIC
a) Inżynier kontraktu
Jedna z kluczowych postaci w modelu FIDIC. Działa jako niezależny przedstawiciel zamawiającego, odpowiedzialny m.in. za:
- nadzór nad realizacją inwestycji,
- zatwierdzanie robót,
- wydawanie poleceń zmian,
- rozstrzyganie sporów na etapie wykonawczym.
b) Procedura zgłaszania roszczeń
Wykonawca, który chce zgłosić roszczenie (np. o dodatkowy czas lub wynagrodzenie), musi:
- powiadomić Inżyniera o zamiarze zgłoszenia roszczenia w terminie 28 dni,
- złożyć wniosek z uzasadnieniem i dokumentacją w terminie kolejnych 42 dni.
Brak zachowania terminu może skutkować utratą roszczenia – co bywa potwierdzane również w orzecznictwie sądowym.
c) Zmiany i polecenia
Inżynier może w toku realizacji inwestycji wydawać polecenia zmian (np. rozszerzenia zakresu robót). Wykonawca powinien w określonym czasie potwierdzić możliwość realizacji zmiany oraz wskazać wpływ na harmonogram i koszty.
4. Zastosowanie FIDIC w praktyce
Warunki FIDIC wymagają precyzyjnego planowania, rzetelnej dokumentacji i ścisłego przestrzegania harmonogramu. Przykładowe obszary problemowe to:
- opóźnienia w zatwierdzeniach przez Inżyniera,
- spory dotyczące jakości lub zakresu robót,
- konieczność wprowadzania zmian projektowych,
- opóźnienia wynikające z decyzji administracyjnych lub czynników zewnętrznych.
W każdej z tych sytuacji niezwykle istotne jest prowadzenie bieżącej dokumentacji, prawidłowe zgłaszanie roszczeń oraz analiza konsekwencji prawnych dla obu stron umowy.
5. Rola radcy prawnego w kontraktach FIDIC
Umowy FIDIC mają charakter złożony, wymagają staranności i doświadczenia nie tylko technicznego, ale również prawnego. Prawnik może wspierać inwestora lub wykonawcę m.in. poprzez:
- analizę treści kontraktu i warunków szczególnych,
- przygotowanie lub ocenę roszczeń,
- doradztwo w kontaktach z Inżynierem i zamawiającym,
- reprezentację w sporach, w tym przed sądem lub sądem polubownym.
Podsumowanie
Stosowanie procedur FIDIC w inwestycjach budowlanych niesie ze sobą wiele korzyści, ale również ryzyka wynikające z restrykcyjnych terminów, obowiązków dokumentacyjnych oraz złożonej struktury kontraktowej. Kluczem do sprawnej realizacji inwestycji jest odpowiednie przygotowanie umowy oraz wsparcie prawne na każdym etapie projektu.
Potrzebujesz wsparcia prawnego przy realizacji inwestycji budowlanej opartej na warunkach FIDIC?
Kancelaria Radcy Prawnego Marka Wróbla oferuje pomoc prawną zarówno inwestorom, jak i wykonawcom – od etapu negocjacji umowy, przez bieżące doradztwo kontraktowe, aż po reprezentację w sporach.
Kontakt z Kancelarią:
ul. 1 Maja 8E, 57-200 Ząbkowice Śląskie
tel. 74 810 08 80 | 604 426 445 | 74 8 100 881
e-mail: kancelaria@wrobelkancelaria.pl
godziny otwarcia: poniedziałek – piątek: 8.00–16.00